Oude kaaskroketten…
Geef mij maar verse!

Oude kaaskroketten in de aanbieding? Hm, geef mij maar verse! Grapje natuurlijk! De spatie tussen oude en kaaskroketten geeft het koopje een onbedoelde wending. Die verwarring is er wel vaker bij onjuist gebruik van de spatie. Zo zal iemand die interesse heeft in de cursus naakt modeltekenen zélf uit de kleren moeten…

Kortom, die ene spatie doet ertoe. De misplaatste lege plek tussen twee woorden is een veelgemaakte, maar te verklaren fout in de Nederlandse taal. Je ziet hem meestal bij zogenoemde samengestelde woorden: woorden die uit meerdere zelfstandige woorden bestaan. Waarom doen we dat? Er zijn twee verklaringen voor.

Verklaring 1: We zetten een spatie omdat we vinden dat een woord anders te lang is. Opendeurenbeleid, kerstvakantieactiviteiten, zwartepietendiscussie, nattevingerwerk… het zijn correct gespelde samengestelde woorden, maar inderdaad: best lang. Grappig is dat niemand ‘jam pot’ schrijft, met een spatie. Waarom dan twijfel bij een langer woord als hagelslagverpakking?

Verklaring 2: In onze taal sluipen steeds meer Engelse invloeden. En de Engelsen plaatsen vaak wél een spatie tussen de afzonderlijke woorden. Kijk maar naar office manager, printer cartridge, washing machine en swimming pool.

Wat zijn de regels?

De Nederlandse afspraak bij samengestelde woorden is simpel: we schrijven de zelfstandige woorden aan elkaar. Een spatie is verboden, maar een koppelteken mág en moet soms zelfs. Het koppelteken (streepje) kun je gebruiken om de leesbaarheid van een woord te vergroten. Woorden als kerstvakantie-activiteiten en whatsapp-buurtpreventieborden worden er iets toegankelijker van, maar het hóeft niet. Bij klinkerbotsing móet het streepje tussen de losse woorden. Er is sprake van klinkerbotsing als twee klinkers achter elkaar een onbedoelde uitspraak krijgen. Placebo-effect, radio-uitzending, foto-onderschrift. Ook tussen twee gelijkwaardige woorden hoort een koppelteken. Denk aan ham-kaastosti en zwart-witfoto.